Hợp tác thiết kế giữa xưởng gốm Bát Tràng Museum Atelier (BTMA) và nghệ sĩ Phan Linh, bộ sưu tập Mã Niên mang đến hình tượng ngựa trong suy tư về thời gian, ký ức và cội nguồn. Các tác phẩm là sự kết hợp độc đáo giữa tạo hình đương đại của Phan Linh và phong cách làm gốm đặc trưng của BTMA.
Cảm hứng từ hoài niệm
Tượng ngựa Mã Niên, tác phẩm tiêu biểu của bộ sưu tập, khắc họa hình ảnh chú ngựa đang soi mình bên dòng suối. Tạo hình những áng mây gợn trên mặt nước, phản chiếu trong ánh mắt và cả tinh thần của chú ngựa, làm nên một khoảnh khắc giao hòa thi vị giữa đất, trời và vạn vật.
Thời gian sinh sống tại Bắc Âu – nơi ánh sáng mùa đông ngắn ngủi, khí hậu khắc nghiệt và sự biến đổi của thiên nhiên đã mở ra khoảng lặng để văn hoá phương Đông soi chiếu trở lại trong tâm hồn người nghệ sĩ. Hình ảnh chú ngựa bình yên trên đồng cỏ tái hiện ở những thời khắc chuyển mùa khác nhau là điểm chạm để Phan Linh tìm thấy sự cộng hưởng mạnh mẽ với hồi ức về bốn mùa quê nhà, trở thành mạch cảm xúc dẫn dắt bộ sưu tập.
Sáng tạo hướng về cội nguồn
Từ hoài niệm nơi xa, Phan Linh thực hiện chuyến hành trình nội tâm để quay về với nguồn cội – nơi văn hóa vượt qua giới hạn địa lý. Hình tượng ngựa uống nước bên dòng suối là một hình dung về nơi chốn, về những giá trị truyền thống bền bỉ đã nuôi dưỡng nhiều thế hệ.
Ở Tượng ngựa Mã Niên, bố cục hiện đại với hình khối tối giản được kết nối tinh tế với yếu tố truyền thống qua tạo hình mặt nước phỏng theo đường nét yên ngựa trên tượng đá ở Lăng vua Minh Mạng (thế kỷ 19) và họa tiết vân mây quen thuộc trong mỹ thuật, kiến trúc và điêu khắc cổ.
Vân mây trên bề mặt gốm nằm trong đường viền gợi dáng yên, được xử lý bằng kỹ thuật phù điêu nhiều lớp, kết hợp phần nổi – phần chìm cùng hiệu ứng men đặc trưng của BTMA tạo nên những đường cuộn mềm và tăng chiều sâu thị giác.
Sự cộng hưởng giữa tạo hình bất đối xứng của tượng ngựa và sự cân bằng của đế mây tạo nên một tổng thể hài hoà, nơi hình khối đương đại gặp gỡ những chi tiết truyền thống trong một giao điểm giàu tính thiết kế.
Đến truyền thống hòa nhập thời đại
Với kinh nghiệm của một nghệ sĩ thực hành đa chất liệu và khả năng kết hợp những bảng màu rực rỡ, táo bạo, Phan Linh đã lựa chọn các sắc men đặc trưng của BTMA như xanh đồng, xanh cobalt, đỏ, hồng kem… để xây dựng bảng màu cho bộ sưu tập. Ở Tượng ngựa Mã Niên, phần đầu ngựa và phần đế được thiết kế như hai “trục” thị giác tách biệt, cho phép những phối hợp màu sắc linh hoạt và ngẫu hứng.
Từ tượng ngựa Mã Niên, bộ sưu tập được mở rộng với Cốc Ngựa, Bát Noodle, Bình hoa Đuôi Ngựa và Đế lót ly – những công năng quen thuộc được diễn giải lại bằng ngôn ngữ thiết kế và tinh thần của bộ sưu tập, hoàn thiện tính ứng dụng của Mã Niên và tạo kết nối tự nhiên giữa tác phẩm nghệ thuật với đồ trang trí – gia dụng.
Mã Niên cũng đánh dấu sự tiếp nối những hợp tác giữa BTMA và các nghệ sĩ đương đại: từ Bộ sưu tập Rồng Phố (2023) và An Nam (2024) cùng Nhà thiết kế Diệu Anh, đến Con Vịt Collection (2025) cùng Kiến trúc sư Nguyễn Hà. Những kỹ thuật đặc trưng của xưởng gốm – từ tạo hình, khắc chìm, đắp nổi đến lớp men chồng màu, khi kết hợp với góc nhìn và ngôn ngữ thiết kế riêng của mỗi nghệ sĩ, đã tạo nên một đối thoại sống động giữa di sản và đương đại. Chính tinh thần ấy đưa gốm trở thành nguồn cảm hứng cho những thực hành nghệ thuật mới, được diễn giải bằng chất liệu và tư duy của thời đại.
